«Σπίρτα» (Ρόνι Σεν, 2019) - 23/11, 8 μ.μ.
Μια βροχερή μέρα στην Καλκούτα, μια παρέα απελπισμένων τοξικομανών ψάχνεται για πρέζα, αλλά το μόνιμο φτιάξιμο που ψάχνουν αποδεικνύεται άπιαστο. Η ταινία υφαίνει τις ιστορίες σε κιαροσκούρο, διατρέχει με τις ιστορίες καταστάσεις τοξικής εφορίας και πτώσης, και χώρους υπαρκτούς και ανύπαρκτους. Μια ασταμάτητη νεροποντή παίζει για φόντο σε ζωές που ισορροπούν σε ένα επισφαλές φτιάξιμο. Για την πρώτη ταινία του Ρόνι Σεν, μπορεί να ειπωθεί ότι, είναι ένας συνδυασμός ύφους, ο οποίος αντλεί στοιχεία από τον μεγάλο ινδό σκηνοθέτη Σατιατζίτ Ράι και από τον αμερικανό Έιμπελ Φεράρα.
«Βιο-γραφία» (Θανάσης Ρεντζής, 1975) - 23/11, 9.15 μ.μ.
Στη Βιο-γραφία -με την πρωτοποριακή χρήση της τεχνική της τρικέζας, του μοντάζ και του χρώματος- συνδέονται, με έντονη ποιητική διάθεση, γκραβούρες του ισπανού Τσούμυ Τσούμεζ, αφήγηση και μουσική, και ανασυστήνεται μια εξομολόγηση (κοσμικό-αστική) του ιστορικού και μυθικού υποκειμένου της εποχής και του κόσμου μας, ενός κόσμου ολοένα και περισσότερο οπτικοακουστικού και θεαματοποιημένου. Η ταινία έφερε στην Ελλάδα τον διευρυμένο κινηματογράφο, καθώς καθ’ εαυτή έχει τη μορφή μιας προβολής λαμπασκοπίου, ενός είδους προβολέα επιζωγραφισμένων ενύαλων διαφανειών του 19ου αιώνα, κι ένα μοναδικό σχήμα κάδρου, με διαστάσεις 1:2.75.
«Rushing Green With Horses» (Ούτε Αουράντ, 2019) - 24/11, 7 μ.μ.
Μια συλλογή από σύντομες στιγμές, γυρισμένες μεταξύ του 1999 και 2018, σε ταξίδια, στο σπίτι, με φίλους και χωρίς. Βλέπουμε τους ίδιους ανθρώπους σε διαφορετικές ηλικίες, ως παιδιά, ως έφηβους, ως νεαρές γυναίκες. Κάπου στη μέση της ταινίας υπάρχει μια χειρόγραφη πρόταση που εμφανίζεται ανάποδα πριν γυριστεί κανονικά: «Ένα παιδί που κοιμάται στην ίδια του τη ζωή».
«Αμερικανική Νύχτα» (Φρανσουά Τριφό, 1973) - 24/11, 10 μ.μ.
Με αφορμή ένα ψεύτικο πάτωμα που είχε φτιαχτεί για τα σκηνικά της «Υπόθεσης Νοτόριους», ο Τριφό είχε σχολιάσει στον Χίτσκοκ: «Για κάποιον επισκέπτη στα πλατό όλα αυτά είναι φοβερά αστεία και νομίζω πως θα μπορούσαμε να γυρίσουμε μια θαυμάσια κωμική ταινία με θέμα το γύρισμα μιας ταινίας». Ο Χίτσκοκ συμφώνησε: «Όλη η δράση θα εκτυλίσσεται μέσα σ’ ένα στούντιο, όχι πάνω στο πλατό, μπροστά στην κάμερα, αλλά έξω από το πλατό, ανάμεσα στις λήψεις. Οι σταρ της ταινίας θα είναι οι δευτερεύοντες ρόλοι και πρωταγωνιστές θα είναι οι κομπάρσοι». Και ο Τριφό γύρισε αυτήν την ιδέα με την «Αμερικανική Νύχτα», δανειζόμενος τον τίτλο της από την τεχνική ορολογία του κινηματογράφου (νυχτερινή σκηνή που γυρίζεται τη μέρα).
«Felix In Wonderland» (Μαρί Λοζιέ, 2019) - 25/11, 6.30 μ.μ.
Ταξίδι στον κόσμο του Felix Kubin, ανακαλύπτοντας τα μουσικά του πειράματα και το μουσικό όργανο που προτιμά, το Korg MS20. Το πορτρέτο ενός πρωτοπόρου καλλιτέχνη, για τον οποίο η μουσική δεν σταματά ποτέ. Πριν την προβολή προηγείται η μικρού μήκους της Λοζιέ «Alan Vega: Just A Million Dreams» για τον θρυλικό frontman των Suicide.
«Μαρλμπ Ας» (Ζέλιμιρ Ζίλνικ, 1995) - 25/11, 9 μ.μ.
H τραβεστί Μέριλιν επιδίδεται στην ειρήνευση των Βαλκανίων, προσφέροντας τις σεξουαλικές της υπηρεσίες σε αναρίθμητους Σέρβους. Η Μέρλιν είναι αλεξικέραυνο που προστατεύει το Βελιγράδι, ηρεμώντας βίαια νυκτόβια πουλιά, στιλάτους χουβαρντάδες, μίζερους μοναχικούς και καυλωμένους νεαρούς επιβήτορες, αναλαμβάνοντας αυτό, που υπό άλλες συνθήκες, θα έπληττε μικρά κορίτσια, απροστάτευτες μητέρες και αβοήθητες μεγάλες γυναίκες. Συνδυασμένη με όπλα, αυτή η αχαλίνωτη ενέργεια θα καταλήξει τελικά σε μακελειό. Η Μέρλιν θα κατευνάσει τα αναμμένα αίματα και θα μεταδώσει αγάπη.
«Βιταλίνα Βαρέλα» (Πέδρο Κόστα, 2019) - 26/11, 10.15 μ.μ.
Η Βιταλίνα Βαρέλα, μια γυναίκα από το Πράσινο Ακρωτήρι φθάνει στη Λισαβόνα τρεις μέρες μετά τον θάνατο του άντρα της, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στην Πορτογαλία και εκείνη είχε να τον δει πάνω από 25 χρόνια. Αυτό που της απομένει από εκείνον είναι κομμάτια μιας ζωής, οι αναμνήσεις των μελλοντικών τους σχεδίων και οι ματαιωμένες προσδοκίες της οικογενειακής επανένωσης.
«Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης» (Μιγκέλ ντε Ολιβέιρα, 1962) - 27/11, 6 μ.μ.
Η αρχική πρόθεση του Ολιβέιρα ήταν να κάνει ένα εθνογραφικό ντοκιμαντέρ για την τελετουργική αναπαράσταση των Παθών του Ιησού στην τοπική κοινότητα του χωριού Κουράλια της Πορτογαλίας, μια παράδοση που έχει τις ρίζες της στον 16ο αιώνα, και διαθέτει την ιδιαιτερότητα ότι τα λόγια απαγγέλλονται σαν να επρόκειτο για τραγούδι. Πρόκειται όμως για τη δεύτερη ταινία μυθοπλασίας του Ολιβέιρα, στην οποία, η κατανυκτική και αναστοχαστική καταγραφή της ιεροτελεστίας δίνει τη θέση της σε ένα αριστουργηματικά τολμηρό και ασυμβίβαστα μοντέρνο ύφος σκηνοθεσίας.
«Χώρα Προέλευσης» (Σύλλας Τζουμέρκας, 2010) - 26/11, 8 μ.μ.
Ο Στέργιος έχει γενέθλια, και τα περνά σε παροξυσμό. Φωνάζει στη μητέρα του, τριγυρίζει στη Θεσσαλονίκη, λέει στην ξαδέρφη του ότι την αγαπά, πριν την παρασύρει στο κατεστραμμένο εξοχικό της οικογένειας για να βρει και η ταινία την τραγική της κατάληξη. Ο Στέργιος είναι κομμάτι μιας ευρείας οικογένειας που περνάει τα ίδια• βλέπουμε σκηνές με τα μέλη της σε αντίστοιχη ένταση, στο παρόν και το παρελθόν, και ταυτόχρονα εικόνες της χώρας σε πολιτικό αναβρασμό –και πάλι, στο παρόν και στο παρελθόν. Κάθε αρχείο σε αυτή την ταινία είναι σε αναταραχή. Και η οικογένεια δεν είναι απλώς το καθρέφτισμα της χώρας –είναι, όπως κι αυτή, μια βόμβα σε διαρκή απασφάλιση.
«Οι Ήττες μας» (Ζαν-Γκαμπριέλ Περιό, 2019) - 27/11, 8 μ.μ.
Ο Ζαν-Γκαμπριέλ Περιό, γι’ αυτό το ντοκιμαντέρ, το οποίο συνενώνει τον κινηματογράφο με την πολιτική, συνεργάστηκε με μια ομάδα μαθητών. Οι μαθητές δούλεψαν τόσο μπροστά όσο και πίσω από τις κάμερες, δραματοποιώντας εκ νέου σκηνές -από απεργίες εξεγέρσεις και εργατικές κινητοποιήσεις- ταινιών από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όπως «Η Κινέζα» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Ενώ στην αρχή, οι μαθητές αδυνατούν να κατανοήσουν την πολιτική στράτευση ή την ιδέα της επανάστασης, σταδιακά συνειδητοποιούν ότι το παρελθόν αντηχεί στην παρούσα πολιτική κατάσταση, και ότι, μέσα από τις ήττες μας, μπορεί να αναδυθεί η δύναμη για την αντιμετώπιση του χάους που ζούμε σήμερα.
«Τόπος» (Αντουανέτα Αγγελίδη, 1985) - 28/11, 6 μ.μ.
Πρόκειται για μια πειραματική ταινία, μια πραγματεία και συγχρόνως παραβολή πάνω στις μεταμορφώσεις και στο πέρασμα του χρόνου, κι επίσης μια μελέτη της προέλευσης της φύσης των εικόνων. Οι εικαστικές συνθέσεις συναρμολογούνται με τις φωνές της γυναίκας που γεννά και πεθαίνει και σπαράσσεται από τις συγκρούσεις που κατοικούν το σώμα της. Σύμφωνα με την Αγγελίδη, πρωτοπόρο του αντι-πατριαρχικού ποιητικού κινηματογράφου: «Η ταινία παριστά μια διεσταλμένη στιγμή. Μια στιγμή μεταίχμιο, όπου οι μνήμες ρέουν σχεδόν ταυτόχρονα, η συνοχή τους έχει την αυθαιρεσία και την αυστηρότητα της αλληλουχίας ενός ονείρου. Είναι ολόκληρη ένα κινηματογραφημένο όνειρο».
«Υπόθεση Νοτόριους» (Άλφρεντ Χίτσκοκ, 1946) - 28/11, 7.30 μ.μ.
Η αγαπημένη ταινία του Τριφό μαζί με τον «Σιωπηλό Μάρτυρα»: «Το Νοτόριους είναι η πεμπτουσία του Χίτσκοκ ... είναι μια ταινία που έμεινε καταπληκτικά μοντέρνα έπειτα από είκοσι ολόκληρα χρόνια. Έχει λίγες σκηνές και η απλότητά της είναι απαράμιλλη. Είναι ένα πρότυπο σεναριογραφίας ... Η μεγάλη επιτυχία του Νοτόριους οφείλεται προφανώς στ’ ότι πετυχαίνει τη μέγιστη δυνατή απλότητα και το μέγιστο δυνατό στυλιζάρισμα». Ο Χίτσκοκ προσυπογράφει: «Η ιστορία του Νοτόριους ήταν απλώς η ιστορία ενός άντρα ερωτευμένου με μια γυναίκα, που στη διάρκεια μιας επίσημης αποστολής κοιμήθηκε μ’ έναν άλλον άντρα και αναγκάστηκε να τον παντρευτεί».
«Λοβ Μι Τέντερ» (Κλαούντια Ρεϊνίσκε, 2019) - 29/11, 8 μ.μ.
Η Σεκόντα είναι εγκλωβισμένη στο οικογενειακό διαμέρισμά της και στη μοναχική ρουτίνα της. Είναι μια 32χρονη γυναίκα, με οξεία αγοραφοβία. Μια μέρα, η μητέρα της πεθαίνει και ο πατέρας της την εγκαταλείπει, και η Σεκόντα πρέπει να παλέψει τους δαίμονές της και να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Σποραδικά συνδέεται με τον έξω κόσμο, με ένα μικρό κορίτσι που της επιτίθεται λεκτικά από την αυλή, και με τα προσβλητικά τηλεφωνήματα από τον Χένρι, εισπράκτορα οφειλών, ο οποίος απειλεί ότι θα λάβει μέτρα. Ανήσυχη για την επιβίωσή της, η Σεκόντα θα έχει μία ευκαιρία, όταν ένας συλλέκτης μπουκαλιών, επονομαζόμενος Σάντο, την επισκέπτεται. Πρέπει ωστόσο να παίξει σωστά το παιχνίδι της.
«Ο Φόβος» (Κώστας Μανουσάκης, 1966) - 29/11, 9 μ.μ.
Γράφει για τον Φόβο ο Σύλλας Τζουμέρκας: «Επίσημη συμμετοχή στο Διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Βερολίνου το ’66, η ταινία (και ο σκηνοθέτης της έσβησε στο ξέσπασμα κινηματογραφικού κρετινισμού της δικτατορίας και κατά την επέλαση του βαριού ελληνικού αριστερού arthouse της δεκαετίας του εβδομήντα. Επανεμφανίστηκε στην ΕΡΤ τη δεκαετία του ογδόντα, και μετά συχνότερα τη δεκαετία του ενενήντα, μάλλον ως ελληνικό σοφτ πορνό στο Star και τα υπόλοιπα ιδιωτικά κανάλια μετά τις έντεκα. Και εκεί ήταν που έχτισε ένα θρύλο. Εκεί για πρώτη φορά μπόλιασε. Γιατί τότε, έβλεπε πια (πολύ) τηλεόραση μια άλλη γενιά του ελληνικού σινεμά».
«Σέλβα. Ένα Πορτρέτο της Parvaneh Navaï» (Μαρία Κλωνάρη, 1983) - 30/11, 5 μ.μ.
Η ταινία αποτελεί μέρος ενός δίπτυχου αποκατεστημένων πορτρέτων των Κλωνάρη-Θωμαδάκη, μαζί με το «Chutes. Désert. Syn» της Κατερίνας Θωμαδάκη. Με τα λόγια της Μαρίας Κλωνάρη: «Το πορτρέτο σαν σημαίνουσα στιγμή της συνάντησης εκείνης που κινηματογραφεί κι εκείνης που κινηματογραφείται. Μπροστά στην κάμερά μου η Parvaneh Navaï δρα σα μεσολαβήτρια που έρχεται σε επαφή με την ενέργεια της φύσης και την αφήνει να την διαπερνά, ενώ ταυτόχρονα η δική της εσωτερική ενέργεια ακτινοβολεί και αντηχεί μέσα στο δάσος (“selva” στα ιταλικά). Η κάμερα μεγεθύνει και προεκτείνει την παρουσία της μεταμορφώνοντας το δάσος σε χώρο φανταστικό. Η κάμερα γίνεται πινέλο. Εκστάσεις-χοροί, εξωσωματική προβολή. Selva: το πορτρέτο-ταξίδι μιας γυναίκας που συναντώ μέσα στο ασυνείδητο».
«Καταραμένη Αγάπη» (Μανοέλ ντε Ολιβέιρα, 1978) - 1/12, 7 μ.μ.
Σε αυτήν την τραγική ιστορία αγάπης, τοποθετημένη στα τέλη του 18ου αιώνα, ο Σιμάου και η Τερέζα είναι ερωτευμένοι, παρά το γεγονός ότι οι οικογένειές τους είναι εχθρικές μεταξύ τους. Οι εραστές καταστρέφονται από την απαγορευμένη αμοιβαία έλξη τους. Πρόκειται για την τρίτη ταινία από την Τετραλογία των Ματαιωμένων Ερώτων, στην οποία ο Ολιβέιρα μετέφερε πιστά το ομώνυμο μυθιστόρημα του Καμίλο Καστέλο, Μπράνκο. Στον Ολιβέιρα ασκήθηκε κριτική, ότι επηρμένα παρήγαγε την πιο ακριβή πορτογαλική ταινία που έγινε με δημόσια επιδότηση, σε περίοδο οικονομικής κρίσης.
«Ορλάντο» (Σάλι Πότερ, 1992) - 1/12, 9 μ.μ.
Η εντυπωσιακή μεταφορά, από τη Σάλι Πότερ, του κλασικού μυθιστορήματος της Βιρτζίνια Γουλφ, είναι η ιστορία του προφανώς αθάνατου Ορλάντο, ο οποίος ξεκινά το επικό ταξίδι του για αγάπη και ελευθερία στην αυλή της Ελισάβετ Α’, ως άντρας, και ολοκληρώνει την αναζήτηση, 400 χρόνια μετά, ως γυναίκα.
«Θριαμβευτικό Εμβατήριο» (Μάρκο Μπελόκιο, 1976) - 2/12, 7 μ.μ.
Με το καυστικό χιούμορ του, ο Μπελόκιο σε αυτήν την ταινία εξερευνά τα παιχνίδια της υποταγής και της σεξουαλικότητας. Ο Πάολο Πασέρι, ένας καλλιεργημένος και ευαίσθητος νέος, περνάει δύσκολα στη στρατιωτική θητεία του, υπό τις διαταγές του νευρωτικού λοχαγού Ασιούτο, και λόγω του εκφοβισμού που δέχεται από τους παλιούς. Η νεύρωση του λοχαγού Ασιούτο χειροτερεύει όλο και περισσότερο, τόσο λόγω της στρατιωτικής νοοτροπίας περί αντρικής σκληραγωγίας, όσο και από τα καπρίτσια της νεαρής σέξι γυναίκας του, την οποία αναλαμβάνει να παρακολουθεί ο Πάολο, έμπιστος πια του λοχαγού.
«Σπιρτόκουτο» (Γιάννης Οικονομίδης, 2002) - 2/12, 7 μ.μ.
Προπηλακίζουν ακραία ο ένας τον άλλον• ουρλιάζουν• τα χάνουν• φτάνουν σε ψυχοσωματικά, μεταφορικά, βιολογικά, αφηγηματικά όρια. Κι όλο αυτό, το λεν οικογένεια –και μάλιστα ευημερούσα, νεοελληνική, σε νεοπλουτικό ντελίριο και επιχειρηματικό οίστρο. Στην πρώτη της παρουσίαση, είδαμε το Σπιρτόκουτο ως πρόκληση. Αργότερα έγινε μια ατέλειωτη πηγή αστείων που κυκλοφορούσαν στο ίντερνετ και αναπαράγονταν σε άλλες ταινίες και θεατρικά έργα. Πιο πρόσφατα συνειδητοποιήσαμε ότι κάτι αλήθεια, ήδη από τότε, συνέβαινε εδώ...
«Μοντέλο» (Κώστας Σφήκας, 1975) - 3/12, 5 μ.μ.
Σύμφωνα με τον φιλόσοφο και επιστήθιο φίλο τού Σάββα Μιχαήλ, ο Σφήκας πραγματοποίησε το όνειρο του Αϊζενστάιν να γυρίσει το Κεφάλαιο του Μαρξ: «Στο Μοντέλο όμως δεν έχουμε απλώς ένδυση ενός θέματος – περιεχομένου, με φιλμικές μορφές που το τυλίγουν σαν πέπλα, εξωτερικά. Έχουμε την απογύμνωση του περιεχομένου. Το μοναδικό πλάνο του φιλμ γίνεται ο μικρόκοσμος, η κυτταρική μορφή του καπιταλισμού, με τις κινητήριες αντιφάσεις του». Με υφάδι τη μορφή του κινηματογραφικού χρόνου, ο Σφήκας δείχνει, χωρίς διδακτισμό και μεταφυσική, πως ο χρόνος μας έχει αλλοτριωθεί και έχει γίνει «ο νόμος της αξίας» που ανακάλυψε ο Μαρξ.
«Γύρω από τον Ήλιο» (Όλιβερ Κρίμπας, 2019) - 3/12, 10 μ.μ.
Ένας υπεύθυνος ανεύρεσης κινηματογραφικών τοποθεσιών ξεναγείται σε ένα επανακτημένο ετοιμόρροπο γαλλικό κάστρο. Στη διάρκεια του απογεύματος, ερωτεύεται τόσο την τοποθεσία όσο και την παιχνιδιάρα αντιπρόσωπο του ιδιοκτήτη, καθώς εκείνη του αφηγείται την ιστορία ενός διάσημου βιβλίου που αναφερόταν σε αυτό το μέρος. Όμως είναι αυτή -στον ενεστώτα χρόνο- σχέση τους πραγματική, ή πρόκειται για μια προβολή των χαρακτήρων του βιβλίου του 17ου αιώνα;
«Η Κοιλάδα του Αβραάμ» (Μανοέλ ντε Ολιβέιρα, 1993) - 4/12, 8 μ.μ.
Η ταινία είναι μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου της Αουγκουστίνα Μπέσα-Λουίς, το οποίο με τη σειρά του είναι μια πορτογαλική εκδοχή του αριστουργήματος του Φλομπέρ, Μαντάμ Μποβαρί. Είναι γυρισμένη στη βόρεια αμπελουργική περιοχή του ποταμού Δούρου. Ο Ολιβέιρα σκιαγραφεί την επαρχιώτη στενομυαλιά ενάντια στην ελευθεριότητα της Έμα. Η Έμα, την οποία υποδύεται η Λεονόρ Σιλβέιρα, είναι μια γυναίκα εκθαμβωτικής ομορφιάς, η οποία νοιώθει εγκλωβισμένη στον γάμο της και λαχτάρα τον έρωτα και την πολυτέλεια.
«Ου Φονεύσεις» (Καταλίν Ροτάρου & Βιρτζίνα Σάργκα, 2018) - 4/12, 9.30 μ.μ.
Η ιστορία εστιάζει στον παιδίατρο/χειρουργό Κρίστιαν που εργάζεται σε ένα μεγάλο νοσοκομείο του Βουκουρεστίου. Είναι συντετριμμένος όταν ένα παιδί ξαφνικά πεθαίνει, έπειτα από μια απλή εγχείρηση κήλης. Σίγουρος ότι ως χειρουργός δεν είναι υπαίτιος για τον θάνατο του παιδιού, ο Κρίστιαν ψάχνει και βρίσκει την αιτία: τα ελαττωματικά βιοκτόνα που χρησιμοποιούνται στο νοσοκομείο. Θα βρεθεί αντιμέτωπος με ολόκληρο το κύκλωμα διεφθαρμένων γιατρών, νοσοκομειακών διοικητών και κυβερνητικών αξιωματούχων.
«Ο Άνδρας που Αγαπούσε τις Γυναίκες» (Φρανσουά Τριφό, 1976) - 5/12, 8.30 μ.μ.
Μία ταινία για τον φετιχιστικό έρωτα, θέμα ποθ επανέρχεται συχνά και στις ταινίες του Χίτσκοκ. Ένας άνδρας που δεν αγαπά τις γυναίκες, μα τις γάμπες των γυναικών για τις οποίες θα πληρώσει με τη ζωή του. Η ταινία ξεκινά και τελειώνει με την κηδεία του, στην οποία παρευρίσκονται μόνο γυναίκες. «Με ενδιέφερε να δείξω έναν άνδρα που είναι πραγματικά μόνος [...] Η μοναξιά του είναι προφανώς κατοικημένη, αλλά ο μοναδικός του έμπιστος είναι ο θεατής» όπως λέει κι ο Τριφό.
Για να κερδίσετε διπλές προσκλήσεις σε επιλεγμένες προβολές του 10ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου, συμπληρώστε την παρακάτω φόρμα. Ο διαγωνισμός λήγει την Παρασκευή 22/11 (5 μ.μ.) και τα ονόματα θα ανακοινωθούν λίγο μετά το τέλος του στο athinorama.gr.